طنز و دیوار دفاعی | بازنویسی همشاگردی‌ها

روزنامه سقفی همشاگردی

طنز و دیوار دفاعی | بازنویسی همشاگردی‌ها

طنز و دیوار دفاعی | بازنویسی همشاگردی‌ها 549 592 فرهاد حسن‌زاده

این روزهای کرونایی هم خواهد گذشت و جزیی از خاطره و حافظه تاریخی ملت ما خواهد شد. اما همانطور که زندگی قصد ایستادن و تماشای اندوه ما را ندارد، از آنجایی که بهترین شیوه برای مبارزه با گیرودار بیماری‌های واگیردار که اگر خودشان ما را نکشد ترس از آنها دامن ما را خواهد گرفت مدیریت ذهن و روان است. در این میان هرکس به شیوه‌ای سپر دفاعی برای خود می‌سازد.

و من در این روزهای خانه‌نشینی سرگرم بازنویسی و شایدم «نازنویسی» دو کتابی هستم که زمانی برای خودشان بروبیایی داشتند و جزو حافظه‌ی تاریخی بچه‌های کتابخوان ما بوده و هستند. داشتم فکر می‌کردم زمانی که هنوز کتاب‌های تصویری طنز خارجی مثل «خانه درختی» و «تام گیتس» و… پایشان به دنیای نشر باز نشده بود، من سه کتاب داشتم اما چندان که باید و شاید دیده نشدند. البته از نظر منتقدان و داوران و کارشناسان دیده نشدند وگرنه بچه‌ها با آنها کلی خاطره دارند. این کتاب‌ها که دوتای آنها «همشاگردی- جلد یک و دو» و سومی «لطیفه‌های ورپریده» نام دارد، حاصل جمع‌آوری و بازنویسی طنزهایی بود که سه سال در مجله کیهان بچه‌های دهه‌ی هفتاد چاپ می‌شد. این کتاب‌ها منظومه یا کشکولی بود از قالب‌های متنوع ادبیات مثل شعر و داستان و فکاهه و شوخی با ضرب‌المثل‌ها و بازی‌های زبانی و … در آن سال‌ها بچه‌ها تشنه‌ی طنز بودند و نویسندگان در طنزنویسی جدی نبودند. من ادعایی در این حوزه نداشته و ندارم. هرچه بود تجربه بود و آزمون در راهی ناشناخته. بگذریم که بعدها فهمیدم نوشته‌هایم از تکنیک‌های طنزنویسی شناخته شده برخوردار بوده‌اند. بعدها که چند پایان‌نامه و مقاله دانشگاهی به کالبدشکافی این کتاب‌ها پرداختند و از نظر علمی بررسی‌شان کردند.

کتاب‌های مذکور در اواخر دهه‌ی هفتاد منتشر شدند و تاکنون نزدیک به سی چاپ (حدود هفتاد هزار نسخه) خورده و به دست مخاطبان رسیده است. سال پیش با نگاهی به «همشاگردی‌»ها به این نتیجه رسیدم که بسیاری از مطالب آن به دلیل پرداختن به مسایل اجتماعی و انتقادی روز خودشان مناسب بچه‌های امروز نیست و یک جورهایی تاریخ مصرفشان گذشته است. به این نتیجه رسیدم که با پالایش و حذف برخی از مطالب کهنه و بازنویسی تکه‌هایی که عمومی‌تر هستند شکل بهتری پیدا خواهند کرد. طنزنویسی برای کودکان و نوجوانان یکی از سخت‌ترین خلق‌های روزگار ماست. به نظرم صرف‌نظر از محدودیت‌ها و ضعف‌هایی که ممکن است در این ژانر باشد، از نظر محتوایی و زبانی پیوند لطیفی با فرهنگ عامه خواهند داشت. بچه‌ها با شناخت ذخایر زبان و ادبیات خود مانند ضرب‌المثل‌ها و اصطلاحات و همچنین نوشته‌های انتقادآمیز مبتنی بر نیش و کنایه با لایه‌های پنهان فرهنگ سرزمین خود آشنا خواهند شد. آنها می‌آموزند که می‌توانند با استفاده از زبان طنز انتقاد کنند و به طرح خواسته‌هایشان بپردازند. می‌آموزند که تابوها و خرافات و سنت‌های غلط را انسان‌ها خلق کرده‌اند و یکی از شیوه‌های موثر در شکستن باورهای رسوبی، داشتن نگرش و نگارش طنزآمیز است.

2 دیدگاه
  • سلام اقای فرهاد حسن زاده من کاوه مرسلی هستم ۲۰ ساله من عاشق این کتاب و کتاب سمندر شما هستم ایا این ها پی دی اف ندارند چون میخوام دوباره بخونمشون

    • کتاب همشاگردی به زودی توسط نشر هوپا متشر میشود. ولی پی دی اف ندارد.

    روزی روزگاری

    فرهاد حسن‌زاده

    فرهاد حسن زاده، فروردین ماه ۱۳۴۱ در آبادان به دنیا آمد. نویسندگی را در دوران نوجوانی با نگارش نمایشنامه و داستان‌های کوتاه شروع کرد. جنگ تحمیلی و زندگی در شرایط دشوار جنگ‌زدگی مدتی او را از نوشتن به شکل جدی بازداشت. هر چند او همواره به فعالیت هنری‌اش را ادامه داد و به هنرهایی مانند عکاسی، نقاشی، خطاطی، فیلنامه‌نویسی و موسیقی می‌پرداخت؛ اما در اواخر دهه‌ی شصت با نوشتن چند داستان‌ و شعر به شکل حرفه‌ای پا به دنیای نویسندگی کتاب برای کودکان و نوجوانان نهاد. اولین کتاب او «ماجرای روباه و زنبور» نام دارد که در سال ۱۳۷۰ به چاپ رسید. حسن‌زاده در سال ۱۳۷۲ به قصد برداشتن گام‌های بلندتر و ارتباط موثرتر در زمینه ادبیات کودک و نوجوان از شیراز به تهران کوچ کرد…

    دنیای کتاب‌ها... دنیای زیبایی‌ها

    کتاب‌ها و کتاب‌ها و کتاب‌ها...

    فرهاد حسن‌زاده برای تمامی گروه‌های سنی کتاب نوشته است. او داستان‌های تصویری برای خردسالان و کودکان، رمان، داستان‌های کوتاه، بازآفرینی متون کهن و زندگی‌نامه‌هایی برای نوجوان‌ها و چند رمان نیز برای بزرگسالان نوشته است.

    ترجمه شده است

    به زبان دیگران

    برخی از کتاب‌های این نویسنده به زبان‌های انگلیسی، چینی، مالایی، ترکی استانبولی و کردی ترجمه شده و برخی در حال ترجمه به زبان عربی و دیگر زبا‌ن‌هاست. همچنین تعدادی از کتاب‌هایش تبدیل به فیلم یا برنامه‌ی رادیو تلویزیونی شده است. «نمكی و مار عينكي»، «ماشو در مه» و «سنگ‌های آرزو» از كتاب‌هايي هستند كه از آن‌ها اقتباس شده است.

    بعضی از ویژگی‌های آثار :

    • نویسندگی در بیشتر قالب‌های ادبی مانند داستان كوتاه، داستان بلند، رمان، شعر، افسانه، فانتزی، طنز، زندگينامه، فيلم‌نامه.
    • نویسندگی برای تمامی گروه‌های سنی: خردسال، کودک، نوجوان و بزرگسال.
    • خلق آثاری تأثیرگذار، باورپذیر و استفاده از تكنيك‌های ادبی خاص و متفاوت.
    • خلق آثاری كه راوی آن‌ها کودکان و نوجوانان هستند؛ روايت‌هايی مملو از تصویرسازی‌های عینی و گفت‌وگوهای باورپذير.
    • پرداختن به موضوع‌های گوناگون اجتماعی چون جنگ، مهاجرت، کودکان كار و خيابان، بچه‌های بی‌سرپرست يا بدسرپرست و…
    • پرداختن به مسائلی که کمتر در آثار کودک و نوجوان دیده می‌شود، مانند جنگ و صلح، طبقات فرودست، افراد معلول، اختلالات شخصیتی‌ـ‌روانی و…
    • تنوع در انتخاب شخصیت‌های محوری و كنشگر (فعال). مشخصاً دخترانی که علیه برخی باورهای غلط ایستادگی می‌کنند.
    • بهره‌گیری از طنز در کلام و روایت‌های زنده و انتقادی از زندگی مردم كوچه و بازار.
    • زبان ساده و بهره‌گیری اصولی از ویژگی‌های زبان بومی و اصطلاح‌های عاميانه و ضرب‌المثل‌ها.

    او حرف‌های غیرکتابی‌اش را این‌جا می‌نویسد.

    به دیدارش بیایید و صدایش را بشنوید