مرغ همسايه هميشه غاز نيست

عقرب‌های کشتی بمبک

مرغ همسايه هميشه غاز نيست

مرغ همسايه هميشه غاز نيست 300 396 فرهاد حسن‌زاده

◊نيره رحماني

اگر چه در سال‌هاي اخير بوده‎اند نويسندگاني كه كوشيده‎اند در عرصه ادبيات كودك و به‌ويژه نوجوان، آثار درخور توجهي را ارائه كنند اما با نگاهي گذرا به قفسه‎هاي كتابفروشي‎ها به روشني مي‎بينيم كه بخش اعظمي از آثاري كه در اين زمينه منتشر مي‎شوند در حوزه كتاب‌هاي ترجمه‎اي قرار مي‎گيرند
آنگونه كه هر ناظر بي‎طرفي احساس مي‎كند هنوز كه هنوز است وقتي كتابي نام يك نويسنده خارجي را يدك مي‎كشد با استقبال بيشتري از سوي ناشران و ايضا مخاطبان روبه‎رو مي‎شود.

اگر از پاره‎اي استثنا‎ها بگذريم وقتي كيفيت بسياري از اين كتاب‌ها را با برخي نمونه‎هاي داخلي مقايسه مي‎كنيم در‌مي‎يابيم نه تنها كيفيت بالاتري ندارند بلكه به شكل محسوسي از سطحي پايين‌تر نيز برخوردارند. بي‎شك اگر از آثار ايراني استقبال خوبي به عمل آيد نويسندگاني كه در ادبيات اين گروه سني صاحب توانايي هستند تشويق شده و آثار بهتري را ارائه خواهندكرد و آن وقت خواهيم ديد كه مرغ همسايه هميشه هم غاز نيست!

«عقرب‌هاي كشتي بمبك» يكي از آن آثاري‎ است كه قابليت‎ مقايسه با بسياري از نمونه‎هاي فرنگي بازار كتاب را دارد و از خيلي از آنها نه تنها كم نمي‎آورد بلكه بهتر نيز هست. تجربه ثابت كرده كه مخاطب نوجوان با آثاري كه بافتي ماجرايي و حادثه محور دارند به‌مراتب بهتر ارتباط برقرار مي‎كند. عقرب‌هاي كشتي بمبك نيز از اين خصيصه برخوردار است و جغرافياي بومي محل رخدادهاي داستان را بستر مضموني پرماجرا و برخوردار از فراز و فرودهاي داستاني كرده است.

قهرمانان اصلي رمان 4 پسر نوجوان هستند كه همانند بسياري از بچه‎ها كه در روزگار كودكي گروه‎هايي دوستانه را تشكيل مي‎دهند، گروهي به نام عقرب را تشكيل داده‎اند و به شكلي كاملا اتفاقي پا در ماجرايي مرموز در دنياي بزرگ‌تر‌ها مي‎گذارند.

«خلو»، راوي رمان، يك شب كه به اتفاق ديگر اعضاي گروه در راه بازگشت به خانه‎ است، پس از يك شرط‌بندي با دوستانش نزديك اتومبيلي مي‎رود كه به شكلي مشكوك نزديك گورستاني در بيرون شهر توقف كرده است. سرنشينان اتومبيل چمداني را در گورستان دفن مي‎كنند كه براي بچه‎ها بسيار كنجكاوي‌برانگيز جلوه مي‎كند؛ به اين ترتيب كشف محتويات چمدان و كشف راز مدفون ساختن آن عاملي مي‎شود تا اعضاي باند عقرب وارد جرياني پرحادثه شوند.

جذابيت‎هاي رمان عقرب‌هاي كشتي بمبك تنها در برخورداري از دستمايه‎اي پركشش خلاصه نمي‌شود بلكه نويسنده با استفاده از راوي اول، شخص خواننده را در متن حوادث قرار داده و با استفاده از زباني ساده و در عين حال صميمي در روايت آن، شرايطي را به‌وجود مي‌آورد كه خواننده بيشتر به متن نزديك شود. همچنين نبايد اين نكته را ناگفته گذاشت كه تبحر حسن‌زاده در طنز به كمك او آمده تا بر جذابيت‎هاي رمان بيفزايد.

از ديگر ويژگي‎هاي كار حسن‌زاده، بايد به خلق فضايي نوستالژيك اشاره كرد كه باعث مي‎شود رمانش تنها براي گروه سني نوجوان خواندني نباشد بلكه مخاطباني كه احيانا كودكي پر ماجرايي را توأم با روابطي دوستانه گروهي تجربه كرده‎اند نيز به واسطه همين فضاي نوستالژك به راحتي با رمان ارتباط برقرار ‌كنند.

    روزی روزگاری

    فرهاد حسن‌زاده

    فرهاد حسن زاده، فروردین ماه ۱۳۴۱ در آبادان به دنیا آمد. نویسندگی را در دوران نوجوانی با نگارش نمایشنامه و داستان‌های کوتاه شروع کرد. جنگ تحمیلی و زندگی در شرایط دشوار جنگ‌زدگی مدتی او را از نوشتن به شکل جدی بازداشت. هر چند او همواره به فعالیت هنری‌اش را ادامه داد و به هنرهایی مانند عکاسی، نقاشی، خطاطی، فیلنامه‌نویسی و موسیقی می‌پرداخت؛ اما در اواخر دهه‌ی شصت با نوشتن چند داستان‌ و شعر به شکل حرفه‌ای پا به دنیای نویسندگی کتاب برای کودکان و نوجوانان نهاد. اولین کتاب او «ماجرای روباه و زنبور» نام دارد که در سال ۱۳۷۰ به چاپ رسید. حسن‌زاده در سال ۱۳۷۲ به قصد برداشتن گام‌های بلندتر و ارتباط موثرتر در زمینه ادبیات کودک و نوجوان از شیراز به تهران کوچ کرد…

    دنیای کتاب‌ها... دنیای زیبایی‌ها

    کتاب‌ها و کتاب‌ها و کتاب‌ها...

    فرهاد حسن‌زاده برای تمامی گروه‌های سنی کتاب نوشته است. او داستان‌های تصویری برای خردسالان و کودکان، رمان، داستان‌های کوتاه، بازآفرینی متون کهن و زندگی‌نامه‌هایی برای نوجوان‌ها و چند رمان نیز برای بزرگسالان نوشته است.

    ترجمه شده است

    به زبان دیگران

    برخی از کتاب‌های این نویسنده به زبان‌های انگلیسی، چینی، مالایی، ترکی استانبولی و کردی ترجمه شده و برخی در حال ترجمه به زبان عربی و دیگر زبا‌ن‌هاست. همچنین تعدادی از کتاب‌هایش تبدیل به فیلم یا برنامه‌ی رادیو تلویزیونی شده است. «نمكی و مار عينكي»، «ماشو در مه» و «سنگ‌های آرزو» از كتاب‌هايي هستند كه از آن‌ها اقتباس شده است.

    بعضی از ویژگی‌های آثار :

    • نویسندگی در بیشتر قالب‌های ادبی مانند داستان كوتاه، داستان بلند، رمان، شعر، افسانه، فانتزی، طنز، زندگينامه، فيلم‌نامه.
    • نویسندگی برای تمامی گروه‌های سنی: خردسال، کودک، نوجوان و بزرگسال.
    • خلق آثاری تأثیرگذار، باورپذیر و استفاده از تكنيك‌های ادبی خاص و متفاوت.
    • خلق آثاری كه راوی آن‌ها کودکان و نوجوانان هستند؛ روايت‌هايی مملو از تصویرسازی‌های عینی و گفت‌وگوهای باورپذير.
    • پرداختن به موضوع‌های گوناگون اجتماعی چون جنگ، مهاجرت، کودکان كار و خيابان، بچه‌های بی‌سرپرست يا بدسرپرست و…
    • پرداختن به مسائلی که کمتر در آثار کودک و نوجوان دیده می‌شود، مانند جنگ و صلح، طبقات فرودست، افراد معلول، اختلالات شخصیتی‌ـ‌روانی و…
    • تنوع در انتخاب شخصیت‌های محوری و كنشگر (فعال). مشخصاً دخترانی که علیه برخی باورهای غلط ایستادگی می‌کنند.
    • بهره‌گیری از طنز در کلام و روایت‌های زنده و انتقادی از زندگی مردم كوچه و بازار.
    • زبان ساده و بهره‌گیری اصولی از ویژگی‌های زبان بومی و اصطلاح‌های عاميانه و ضرب‌المثل‌ها.

    او حرف‌های غیرکتابی‌اش را این‌جا می‌نویسد.

    به دیدارش بیایید و صدایش را بشنوید